فرصتها و آسیب های تبلیغ
نویسنده: محمد یوسفلویی
طلاب علوم دینی و روحانیون به فراخور وظیفه ی صنفی در ایام خاصی از سال و مناسبت های مذهبی در تبلیغ های کوتاه مدت شرکت می کنند که هرکدام با توجه به روحیات، علایق، تجربه و توانایی های خود فضای خاصی را برای انجام وظیفه انتخاب می کنند، برخی راهی مدارس می شوند بعضی دیگر به سمت روستاها می روند، تعدادی مساجد شهر و هیئات را انتخاب می کنند و گروهی هم در قالب اردوهای مختلف مانند راهیان نور و اردوهای زیارتی فعالیت می کنند.
این به جز فعالیت های تبلیغی جدّی تر و طولانی مدتی است که برخی از روحانیون در پیش می گیرند ، مانند شرکت در طرح هجرت، حضور در دانشگاه یا مجموعه ی تربیتی خاص، سفر تبیلغی در سطح بین المللی و یا حضور در رسانه های جمعی ؛ آنچه در این نوشته بیشتر مد نظر است مصادیق تبلیغ گروه اول است یعنی برنامه های کوتاه مدت و مناسبتی؛ در این نوع برنامه ها معمولا طلاب از هر سن و سطح تحصیلات و تجربه ای حضور دارند، اما آسیب ها و فرصت هایی در هرکدام از این ظروف وجود دارند که به طور خلاصه می آید .
تبلیغ در مدارس
یکی از علاقمندی های طلاب سطح 1 و کم تجربه استفاده از این ظرف تبلیغی است ، چرا که دانش آموزان یک کلاس درس در یک مدرسه، جامعه ای است محدود با ویژگی های مشابهِ بسیار و حرف شنو و کنترل شده، که اعضای آن سوالات و دغدغه های مشخص و ثابتی دارند پس حضور و فعالیت در چنین فضایی ساده تر است و نیاز به تجزبه ی خاص یا جایگاه علمی بالایی ندارد، اما در کنار این فرصت ها آسیب هایی وجود دارد که ممکن است در ابتدا به ذهن طلبه ی کم تجربه ای که قصد فعالیت در این فضا را دارد نرسد از جمله این که به خلاف تصور عمومی درک مسائل متعددی که ممکن است ذهن یک دانش آموز نوجوان را مشغول کرده باشد، توسط هر کسی به سادگی ممکن نیست علاوه بر این که بر فرض شناختن این مسائل، چگونگی برخورد با فرد و دستگیری از وی کاری است به مراتب تخصصی تر، پس چه بسا دردی که با حضور چند ساعته ی یک روحانی در سینه بماند و دوا نشود و این نتیجه گیری را در ذهن نوجوان ایجاد کند که "از دست روحانی هم کاری ساخته نیست"! و این خطر بزرگی است . یکی دیگر از تهدیدات این فضای تبلیغی این است که مخاطبین به لحاظ سنی در دوره ای قرار دارند که به دقت الگوهای مختلف و مدل های متفاوت زندگی کردن و را وارسی می کنند و به دنبال کشف جذاب ترین آن ها هستند ، اگر یک روحانی کم تجربه که با تکیه بر شانیت اجتماعی که لباسش به او داده و در این ظرف حضور یافته، در نمایش صحیح و جذّاب مدل زندگی معنوی ناتوان باشد، نوجوان را به این نتیجه خواهد رساند که الگوی زندگیِ دین مدارانه با معنویتِ تام، الگوی جذابی برای زندگی نیست.
و همچین آسیب های بسیاری ممکن است در این فضای پر فرصت رخ دهد که مجال بیان همه ی آن ها و همینطور بیان راهکار های مصون ماندن از این آسیب ها نیست.
حضور در روستا
یکی دیگر از ظرف های تبلیغی مناسب در مناسبت های مذهبی حضور در روستاها است، چرا که عموما اهالی روستا به حفظ آیین ها و رسوم مذهبی اهتمام می ورزند و نسبت به برگزاری اینگونه مراسم ها علاقه نشان می دهند، در میان روستا نشینان افراد ساده دل و جوانان پاک و مستعد بسیاری یافت می شوند و معمولا بیشتر آمادگی پذیرش حق را دارند. اما آسیب هایی هم در کمین این فضای مستعدِ تبلیغ وجود دارد. بارها دیده شده که اهالی یک روستا دید خاصی نسبت به روحانیون دارند در حالی اهالی روستایی با فرهنگ وجغرافیای بسیار مشابه در نگرش به روحانیت و روحانیون ، نسبت به روستای مجاور دید کاملا متضادی دارند، و اگر علت را جویا شویم در بیشتر موارد به نحوه ی رفتار و منش روحانیون و مبلّغین قبلی می رسیم؛ اگر مبلغ یک روستا در این فضای بسته با ویژگی های فرهنگی خاص خودش، سلوک موفقی داشته باشد جامعه را همراه خود خواهد کرد و اگر رفتاری غیر مناسب با شرایط محیط روستایی و ویژگی های آن داشته باشد هرچند رفتارش کاملا شرعی و در چهارچوب دین باشد اما به خاطر اختلاف ارزش ها قاطبه ی افراد را عیله خود و روحانیت بسیج خواهد ساخت؛ پس باید قبل از انتخاب این فضا برای کار تبلیغی با این ویژگی اثر پذیری بالا و ویژگی های دیگر آن آشنا شد و خود را با فرهنگ آن تطبیق داد و آگاهانه در این گونه فضاها حضور یافت چرا که قدمی خطا ممکن است جمعیتی را از دین خدا دورتر کند و تبلیغی که قرار بود کمک به امر خدا باشد به عمل عکس مبدل کند. آسیب دیگری که در این مورد وجود دارد دست کم گرفتن این فضاست ، روحانی در یک روستا اگر بتواند به وظایفش به نحو احسن عمل کند بی اغراق می تواند همانند یک نبی الهی دگرگونی ایجاد کند، اگر کسی با فضای روستا آشنا باشد اعتراف می کند که یک طلبه ی توانمند می تواند درد های خانوادگی و اجتماعی آن ها را درمان کند و مشکلات روحی و معیشتی ایشان را تدبیر کند و گاهی خود مردم این انتظار را از طلبه ی جوان دارند، امّا دریغا که عموما طلاب بدون هیچ یک از این آمادگی ها گام در این مسیر خطرناک می گذارند.
m.yoosef@gmail.com
